Moja niedawno zmarła żona nie zdążyła pobrać ostatniej wypłaty od pracodawcy, przysługującej jej za poprzedni miesiąc (luty 2017 rok). Jako były mąż poprosiłem pracodawcę o wypłacenie na moje ręce ostatniej pensji żony, co byłoby dla mnie bardzo pomocne w dołożeniu do kosztów pogrzebu. Niestety, spotkałem się z odmową, były pracodawca żony poradził mi nawet, abym przeprowadził postępowanie spadkowe choć w Inspekcji Pracy telefonicznie potwierdzono, że ostatnia pensja żony powinna zostać wypłacona mnie jako mężowi, a nie np. jej dwójce dorosłych dzieci z pierwszego małżeństwa - nadal zostałem z niczym. Czy mam rację?
Po śmierci żony przysługuje Panu na mocy art. 631§2 KP roszczenie o wypłatę niewypłaconego wynagrodzenia za pracę żony. Przepis ten dotyczy także ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, wypłatę różnego rodzaju nagród (np. nagrody jubileuszowej) i premii, wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, dodatki, odszkodowania itp.
Wskazany przepis stanowi, iż „prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą po śmierci pracownika, w równych częściach, na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W razie braku takich osób prawa te wchodzą do spadku.” Na małżonka przechodzą prawa majątkowe z mocy prawa, bez jakichkolwiek warunków, natomiast dzieci i inne osoby nabywają owe prawo dopiero wówczas, gdy spełnią warunki do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach. Zgodnie z art. 67 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, do grona uprawnionych należą (prócz małżonka) dzieci własne pracownika, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione, przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, rodzice, za których uważa się także ojczyma, macochę oraz osoby przysposabiające. Sama przynależność do tego kręgu nie oznacza jeszcze spełnienia warunków wymaganych do przyznania renty rodzinnej, a w konsekwencji przyjęcia, że prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą na te osoby. Warunki, od jakich zależy prawo do renty rodzinnej, określają art. 68–71 ustawy. Z art. 631 § 2 k.p. wynika, że aby ustalić należne im prawa ze stosunku pracy, nie muszą one pobierać renty rodzinnej, lecz wykazać, że spełniają warunki do jej otrzymania.
Trudno jest wskazać czy jest Pan jedyną osobą, która ma prawo do wypłaty zaległego wynagrodzenia żony. W pytaniu wspomniał Pan o dwóch córkach żony z pierwszego małżeństwa, należałoby zatem sprawdzić w przywołanych powyżej przepisach ustawy o emeryturach i rentach, czy widnieją przesłanki aby przysługiwało im roszczenie o wypłatę wynagrodzenia.
Przez wzgląd na fakt, iż spotkał się Pan z odmową wypłaty należnego niewypłaconego wynagrodzenia za czas pracy zmarłej żony, należałoby pisemnie złożyć wniosek do byłego pracodawcy żony z żądaniem wypłaty wynagrodzenia. Po upływie żądanego we wniosku terminu, ewentualnie negatywnej odpowiedzi ze strony pracodawcy, możliwe jest podjęcie drogi sądowej. Właściwym w tym przypadku będzie sąd pracy.
Przy okazji należy wskazać, że po śmierci żony, zgodnie z art. 93 §1 KP, przysługuje Panu odprawa pośmiertna. W razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania, po jego rozwiązaniu, zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby rodzinie przysługuje od pracodawcy odprawa pośmiertna. Kodeks pracy reguluje też krąg osób, które mogą ją otrzymać. Uprawnionymi są małżonek oraz inni członkowie rodziny spełniający warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z obowiązującymi przepisami odprawę pośmiertną dzieli się w częściach równych między wszystkich uprawnionych członków rodziny. Jeżeli po zmarłym pozostał tylko jeden jej członek uprawniony do odprawy pośmiertnej, przysługuje mu połowa należnej kwoty. Wysokość odprawy pośmiertnej uzależniona jest z kolei od stażu pracy u danego pracodawcy i wynosi: jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat; trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat; sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.
Należy mieć na uwadze, że odprawa pośmiertna nie należy się w sytuacji gdy pracodawca na własny koszt ubezpieczył pracownika, a należne odszkodowanie wypłacone przez firmę ubezpieczeniową jest równe bądź wyższe niż należna odprawa pośmiertna.
