Na jakich zasadach może nastąpić wywłaszczenie z posiadanego gruntu? Gminni samorządowcy złożyli mi jakiś czas temu ofertę kupna znacznego kawałka gruntu rolnego, ale zaoferowali cenę poniżej wartości rynkowej, nieatrakcyjną ofertę więc odrzuciłem. Zakomunikowano mi wówczas, ze jeśli się nie zgodzę na zaproponowana cenę zostanie przeprowadzona procedura wywłaszczenia ponieważ planowana na tych gruntach inwestycja przeznaczona jest na istotny interes społeczny. Czy władze gminy mają takie prawo i jak mogę zaprotestować skoro wycena jest rażąco zaniżona.
Wywłaszczenie polega na pozbawieniu albo ograniczeniu praw dotychczasowego właściciela, użytkownika wieczystego lub podmiotu innego prawa rzeczowego i przeniesieniu tego prawa na rzecz Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego. W ramach tego pojęcia można rozróżnić dwa tryby wywłaszczenia- jako pozbawienie praw własnościowych oraz jako ograniczenie praw właścicielskich przejawiające się np. założeniem na nieruchomości ciągów, przewodów, urządzeń służących do przesyłania płynów, gazów itp. czy też w przypadku zaistnienia siły wyższej.
Kwestie wywłaszczenia uregulowane są w ustawie o gospodarce nieruchomościami, ale także w Konstytucji znaleźć można zapis, zgodnie z którym „Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem.” (art. 21 ust.2). Wywłaszczenie może być prowadzone tylko wtedy, gdy dana nieruchomość w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego zostanie przeznaczona na cele publiczne, których nie da się realizować w inny sposób, aniżeli pozbawienie bądź ograniczenie praw do nieruchomości. W art. 6 ustawy zostały enumeratywnie wskazane cele publiczne, których realizacja może być powodem wywłaszczenia.
Złożona Panu oferta kupna gruntu stanowiło zgodnie z nomenklaturą w/w ustawy tzw. rokowania. Zapewne po odrzuceniu oferty został Panu wyznaczony przez starostę 2 miesięczny termin na ewentualną zmianę stanowiska i zawarcie umowy. Po bezskutecznym upływie tego terminu może nastąpić wszczęcie postępowania. Niestety organom gminy przysługuje takie prawo i mogą z niego korzystać. W zamian za wywłaszczoną ziemię możliwe jest otrzymanie od gminy nieruchomości zamiennej, o ile taką dysponuje, a w razie niższej wartości w porównaniu do nieruchomości wywłaszczonej, także dopłata różnicy wartości.
Wywłaszczenie nieruchomości dokonywane jest, jak już wskazano, za odszkodowaniem. W decyzji o wywłaszczeniu bądź w odrębnej decyzji ustalającej odszkodowanie, która winna być podjęta najpóźniej w ciągu miesiąca od wydania decyzji o wywłaszczeniu, wskazana zostanie kwota odszkodowania do wypłaty. Wysokość zależna jest od stanu nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu i od jej wartości rynkowej z dnia wydania decyzji o odszkodowaniu. Konkretną wysokość ustala się mając na względzie opinię rzeczoznawcy majątkowego.
Od decyzji o wywłaszczeniu jak i od decyzji ustalającej odszkodowanie przysługuje odwołanie do organu II stopnia w terminie 14 dni od dnia otrzymania bądź ogłoszenia decyzji. W sytuacji, w której decyzję wydał starosta, organem nadrzędnym jest wojewoda, co stanowi wyjątek wprowadzony art. 9a ustawy. Jeżeli wojewoda utrzymałby w mocy zaskarżoną decyzję i stałaby się ona ostateczna, możliwe jest rozpoczęcie postępowania sądowo-administracyjnego i wniesienie skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w terminie 30 dni od dnia otrzymania bądź ogłoszenia decyzji organu II instancji. Innej możliwości wyrażenia swojego sprzeciwu wobec rażącego zaniżenia wartości wywłaszczonej nieruchomości ustawodawca nie przewidział.
